Zaparcia u dziecka – jak sobie z nimi poradzić?

Aby skutecznie rozwiązać problem zaparć u dzieci, przede wszystkim należy zrozumieć ich istotę. Skupienie się na wyeliminowaniu przyczyn odpowiedzialnych za powstanie trudności z wypróżnianiem w znacznym stopniu pozwala ograniczyć ryzyko ich ponownego wystąpienia. Równie ważne są działania profilaktyczne, koncentrujące się przede wszystkim wokół zdrowego odżywiania i zapewnienia dziecku odpowiedniej dawki ruchu. Sprawdźmy, co jeszcze warto wiedzieć na ten temat.

Czym są zaparcia u dzieci?

Mianem zaparcia określa się zarówno oddawanie stolca z dużym wysiłkiem, jak i zbyt długie odstępy pomiędzy kolejnymi wypróżnieniami (rzadziej niż dwa razy w ciągu tygodnia). U dzieci zaparcia bardzo rzadko wiążą się z zaburzeniami organicznymi, takimi jak m.in. choroby układu mięśniowego i nerwowego, niedoczynność tarczycy czy też celiakia. Szacuje się, że jest to ok. 5% wszystkich przypadków. W przeważającej większości trudności z wypróżnianiem mają charakter czynnościowy. Często występują przejściowo, rzadziej stale.

Wśród najczęstszych objawów zaparć wymienia się:

• rzadkie wypróżnienia (rzadziej niż dwa razy w ciągu tygodnia),
• twardy, zbity lub obfity stolec,
• ból podczas wypróżniania, zwiększona drażliwość dziecka,
• brudzenie bielizny wynikające z popuszczania stolca na skutek świadomego powstrzymywania się dziecka przed wypróżnieniem, wynikającym z obawy przed odczuciem bólu.

Skuteczne sposoby na zaparcia u dzieci

W przypadku długotrwałych i bolesnych zaparć konieczna jest konsultacja medyczna. Lekarz w oparciu o przeprowadzony wywiad oraz badania fizykalne (niekiedy potrzebne są dodatkowe badania: czas pasażu znaczników z oceną ich zalegania i ich rozmieszczenia w jelicie grubym, wlew kontrastowy jelita grubego, manometria, badanie histopatologiczne bioptatu) będzie mógł określić charakter zaparć, ich przyczyny, a także wdrożyć skuteczne metody ich eliminacji. Niekiedy konieczne może okazać się zastosowanie leczenia farmakologicznego.

Zdarza się, że problemy z wypróżnianiem mają charakter przejściowy, np. występują w trakcie przejścia z karmienia naturalnego na karmienie mlekiem modyfikowanym, czy też w trakcie rozszerzania diety. Jeśli towarzyszące im objawy nie są nasilone, wówczas można spróbować walczyć z nimi za pomocą domowych sposobów. Do najskuteczniejszych zalicza się: delikatne masowanie brzuszka, u starszych dzieci wzbogacenie diety o większą ilość warzyw i owoców oraz produktów zawierających duże ilości błonnika, zachęcanie do większej aktywności fizycznej, wypracowanie stałego rytmu wypróżnień – próby najlepiej podejmować tuż po posiłku, nagradzanie dziecka za podejmowanie prób wypróżnienia – dotyczy to przede wszystkim tych dzieci, które z obawy przed bólem odczuwanym podczas oddawania stolca, hamują wypróżnianie (charakterystyczne brudzenie bielizny).

W skuteczności walki z zaparciami niezwykle ważna jest konsekwencja oraz działania profilaktyczne, które ograniczają ryzyko ponownego występowania trudności z wypróżnianiem. Dotyczą one przede wszystkim diety. W przypadku zaparć u dzieci należy zadbać o to, by ich dieta była bogata w błonnik. Duże ilości błonnika zawierają warzywa i owoce, a także pełnowartościowe produkty zbożowe. Deficyt błonnika w diecie uważa się za jedną z najważniejszych przyczyn problemów z wypróżnianiem. Ponadto należy wypracować stały rytm wypróżnień, a w przypadku zauważenia trudności z oddawaniem stolca, jak najszybciej podjąć odpowiednie działania. Szybka reakcja pozwoli ograniczyć dyskomfort odczuwany przez dziecko, co z kolei ograniczy ryzyko problemów z wypróżnianiem wynikające z niechęci do podejmowania prób oddania stolca (1).

Bibliografia:

1. Ryżko J. Zaparcia u dzieci. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladpokarmowy/70979,zaparcia-u-dzieci. Data dostępu: 15.07.2019 r.