Potwierdzenie lub wykluczenie ojcostwa jest dla niektórych mężczyzn sprawą honoru. Jednak przed podjęciem tak ważnej decyzji należy rozważnie przemyśleć wszystkie „za i przeciw”. Konsekwencje takiej decyzji mogą odmienić całe życie, niestety nie zawsze w pozytywnym znaczeniu.
Ostatnio opublikowane statystyki wskazują, że na Zachodzie co dziesiąty mężczyzna wychowuje nie swoje dziecko. Stąd też coraz większe zainteresowanie budzą testy potwierdzające ojcostwo. Niepewność któregoś z małżonków, dotycząca wzajemnej wierności, sieje wewnętrzny niepokój.
Życie jest nieprzewidywalne i płata różne figle. Czasem zdarza się kobiecie przelotny romans z innym mężczyzną, potem jest ciąża i pytanie: „Kto jest ojcem mojego dziecka???”. Kochający mąż czy przyjaciel? Wątpliwości mają nie tylko kobiety. Panowie czasem są mocno zaskoczeni informacją, że ich partnerka jest w ciąży. Nie są przekonani, czy to ich dziecko, nie chcą się wiązać na stałe, próbują uniknąć odpowiedzialności.
Wykonanie testu potwierdzającego ojcostwo budzi ogromne emocje. Zanim zdecydujemy się na taki krok, warto pomyśleć o konsekwencjach, jakie pojawią się po otrzymaniu wyniku. Czasem całe życie wywraca się do góry nogami. Największy dramat rodziny pojawia się wówczas, gdy takie badanie jest wykonane, gdy dziecko ma już kilka lat. Silne więzy rodzicielskiej miłości wytworzone przez ten czas mają być tak nagle zerwane w przypadku wyniku wykluczającego ojcostwo?!
Dlatego tak bardzo ważne jest, aby swoje wątpliwości rozwiać jak najwcześniej, nie krzywdząc przy tym najbliższych. Pamiętajmy także, że na prawdziwe ojcostwo składają się nie tylko geny, lecz także silny związek emocjonalny i wychowanie.
W jakim celu wykonuje się test na ojcostwo?
Cel jest jeden – potwierdzenie lub wykluczenie, kto jest ojcem dziecka. Należy jednak zawsze przy podjęciu takiej decyzji kierować się dobrem dziecka, gdyż chodzi tu o jego przyszłość. Inne przyczyny, dla jakich rodzice decydują się na wykonanie testu, to:
• potrzeba uzyskania wsparcia finansowego w postaci alimentów, dodatków socjalnych,
• pomoc w przypadku chorób występujących w rodzinie w celu ułatwienia diagnostyki,
• rozwianie lub potwierdzenie własnych wątpliwości.
Kto powinien poddać się badaniu?
Na potrzeby testu potwierdzającego rodzicielstwo powinni oddać materiał do badań sami zainteresowani, czyli w tym przypadku:
• dziecko,
• matka,
• potencjalny ojciec.
Należy pamiętać, że według polskiego prawa oboje rodzice muszą wyrazić zgodę na przeprowadzenie testu ustalającego ojcostwo (art. 97 par. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Jeśli test jest przeprowadzony w tajemnicy przed partnerem (partnerką), jest wówczas nielegalny, a osoba go wykonująca może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej.
Jak wykonuje się taki test i jakiego materiału biologicznego się używa?
Aby wykonać test potwierdzający ojcostwo, najlepiej udać się do renomowanego ośrodka akademickiego, który bierze pełną odpowiedzialność za otrzymany wynik. Wynik badania z takiego ośrodka może być dowodem w sądzie w razie potrzeby.
Kiedyś, w celu ustalenia ojcostwa, analizowano zgodność grupy krwi, różne białka i enzymy. Obecnie stosuje się bardzo wyrafinowane metody oceny materiału genetycznego DNA. Na podstawie komputerowej analizy DNA można wykluczyć ojcostwo w 100%, jeśli domniemany ojciec nie jest ojcem biologicznym, oraz potwierdzić ojcostwo w 99,9%.
DNA człowieka jest niemalże identyczne w każdej jego komórce somatycznej. Materiał ten w momencie poczęcia otrzymujemy w połowie od matki i w połowie od ojca, a zawarty jest w jądrze komórkowym. Porównując sekwencję DNA pobranego od dziecka i potencjalnych rodziców, dość łatwo można ustalić, czy materiał dziecka pochodzi od tychże właśnie rodziców.
Jeśli wykresy kodu genetycznego dziecka i potencjalnych rodziców pokrywają się, można wówczas potwierdzić rodzicielstwo. Jeśli występują przynajmniej cztery różnice, uznaje się, że dany mężczyzna nie jest ojcem dziecka. Problem w ustaleniu rodzicielstwa najczęściej pojawia się w przypadku związków kazirodczych.
W celu wykonania badań należy uzyskać materiał genetyczny od dziecka i jego rodziców.
W renomowanych ośrodkach akademickich do badań genetycznych używa się leukocytów wyizolowanych z pobranej krwi (wymagana jest osobista obecność i zgoda każdego z rodziców).
Natomiast tzw. domowe testy na ustalenie ojcostwa wykorzystują wiele innych łatwo dostępnych materiałów biologicznych: krew, ślinę, włosy, przeżutą gumę czy niedopałek papierosa.
Domowy test na ustalenie ojcostwa
W Polsce coraz prężniej rozwijają się firmy, które oferują testy na ustalanie rodzicielstwa. Aby wykonać taki test, należy zakupić zestaw – tzw. domowy test na ustalenie ojcostwa. Można tego dokonać w aptece lub za pośrednictwem strony internetowej danej firmy. W zakupionym zestawie znajdują się pakieciki ze specjalnymi patyczkami do pobierania śliny, karty zabezpieczające DNA oraz sterylne rękawiczki. Wykonanie testu jest łatwe i zupełnie niebolesne – należy postępować według załączonej instrukcji. Najczęściej wygląda to następująco:
• Wewnętrzną część policzka pocieramy patyczkiem z zestawu w celu uzyskania próbki błony śluzowej. Oczywiście ten materiał pobieramy zarówno od ojca, jak i od dziecka (nawet niemowlaka).
• Patyczki należy zawinąć w specjalną kartę zabezpieczającą, włożyć do koperty i przesłać do laboratorium. Można dołączyć także inne materiały biologiczne, jak: włos, guma do żucia, oczywiście odpowiednio zabezpieczone.
Wynik takiego badania otrzymuje się w ciągu około 2–3 tygodni. Oczywiście czas oczekiwania może być krótszy, jednak koszty są wtedy o wiele większe.
Badanie mikrośladów
Analizę mikrośladów, które zawierają śladowe ilości DNA, przeprowadza się w celu ustalenia ojcostwa, ale tylko w przypadkach gdy nie jest możliwe pobranie materiału genetycznego. Wtedy do badań można użyć śladów, z których możliwe jest wyizolowanie DNA, np.: krwi, włosów z cebulkami, śliny, niedopałków papierosów, nasienia, szczoteczki do zębów należącej do potencjalnego ojca dziecka.
Prenatalne ustalanie rodzicielstwa
Wątpliwości dotyczące ojcostwa pojawiają się często, kiedy kobieta jest jeszcze w ciąży. Problem dotyczy zwłaszcza tzw. luźnych związków, w których nie ma deklaracji o byciu razem z żadnej ze stron.
Aby prenatalnie (jeszcze przed urodzeniem się dziecka) określić ojcostwo, należy pobrać materiał biologiczny od ojca oraz od nienarodzonego dziecka. Badanie genetyczne u ojca może być wykonane zarówno z krwi, jak i ze śliny. Bardziej skomplikowane i związane z większym ryzykiem jest pobranie materiału od dziecka. W tym celu wykonuje się amniopunkcję lub biopsję kosmówki. W uzyskanym materiale dokonuje się analizy DNA dziecka:
• Amniopunkcja – zabieg wykonywany między 14. a 20. tygodniem ciąży. Polega na wprowadzeniu igły punkcyjnej do jamy macicy przez powłoki brzuszne matki. Pobiera się niewielką ilość płynu owodniowego, w którym znajdują się komórki płodu. Z nich izoluje się DNA i analizuje jego sekwencję. Amniopunkcja wiąże się z wystąpieniem ryzyka: uszkodzenia płodu, poronienia (0,5%).
• Biopsja kosmówki – zabieg wykonywany między 10. a 13. tygodniem ciąży. Polega na pobraniu pod kontrolą USG kosmków kosmówki. Kosmki kosmówki rozwijają się z tego samego zapłodnionego jaja i dzięki temu mają identyczną sekwencję kodu DNA jak płód. Biopsja kosmówki, podobnie jak amniopunkcja, wiąże się z wystąpieniem ryzyka: uszkodzenia płodu, poronienia (1%).
Lekarz Monika Szafarowska
Czytaj także:
Opublikowany przez:
ULA
2010-04-30 10:56:12
