Trzylatek, który trafia do przedszkola jest traktowany jak biała, niezapisana kartka. Niezależnie od tego co umie i czy chodził wcześniej do żłobka, klubu malucha czy innej tego typu placówki. Wytyczne programowe w pierwszym roku nauczania przedszkolnego są jednakowe dla wszystkich dzieci. Każde jest oceniane wg tego samego klucza. Każde powinno również posiąść te same umiejętności i minimalny poziom wiedzy.
Zakres „nauki” podzielony jest na kilkanaście grup. Każda z nich jest tak samo ważna i istotna. Wg wytycznych programowych nauczyciel przez cały rok pracuje z dziećmi – głównie poprzez zabawę. Bo jest to najlepsza forma nauki. Dwukrotnie – w połowie roku szkolnego oraz pod jego koniec (w styczniu i maju) dziecko jest oceniane. Za każdym razem oceniane są te same zakresy:
Relacje w kontaktach społecznych i podstawy społeczne
Dziecko wie jak się nazywa, zna kolegów ze swojej grupy, potrafi bawić się zgodnie z innymi dziećmi, uczestniczy w zabawach i zajęciach organizowanych przez nauczyciela, rozumie i wykonuje proste polecenia, stosuje się do obowiązujących nakazów i zakazów, zwraca się grzecznie do kolegów i osób dorosłych, rozpoznaje i próbuje nazywać własne uczucia
Czynności samoobsługowe i nawyki higieniczne
Dziecko wykonuje prawidłowo podstawowe czynności higieniczne, spożywa posiłki przy stole, zachowując czystość, nakłada samodzielnie niektóre elementy ubrania lub ubiera się samodzielnie, wkładając ubrania we właściwej kolejności, odkłada zabawki na ich stałe miejsce.
Rozwój mowy i umiejętności porozumiewania się
Dziecko próbuje budować dłuższe wypowiedzi na określony temat, stosuje w mowie czynne reguły gramatyki, stara się regulować siłę głosu, przechodząc od szeptu do głośnego mówienia, używa w słowniku czynnym nazw poznanych przedmiotów, osób i zwierząt.
Umiejętności porównywania, grupowania i łączenia przyczyny ze skutkiem
Dziecko nazywa przedmioty znajdujące się w jego otoczeniu i wie, do czego one służą, porównuje przedmioty, zauważając wyraźne różnice (duży-mały, wysoki-niski), formułuje uogólnienia typu: „to do tego pasuje”, „to jest podobne do…”, grupuje obiekty w sensowny sposób w czasie zabawy lub porządkowania Sali przedszkolnej, potrafi połączyć przyczynę ze skutkiem, wie, jakie czynności trzeba wykonać w określonych sytuacjach.
Dbałość o zdrowie i sprawność ruchowa
Dziecko rozpoznaje i próbuje nazywać spożywane potrawy, porusza się prawidłowo, zachowując równowagę w czasie chodzenia, biegania, podskakiwania, przyjmuje prawidłową pozycję w siadzie płaskim, w przysiadzie, ze skrzyżowanymi nogami, na krzesełku, biega swobodnie do przodu, po obwodzie koła, w wyznaczonym kierunku, do określonego celu i zatrzymuje się na sygnał, porusza się na czworaka wspierając się na całych dłoniach i palcach stóp, podrzuca i chwyta przedmioty.
Rozumienie i stosowanie zasad bezpieczeństwa w zabawie i na drodze
Dziecko przestrzega określonych reguł w zabawach ruchowych, wie, jak należy korzystać ze sprzętu terenowego, bawi się zabawkami zgodnie z ich przeznaczeniem, nie oddala się od nauczyciela, z pomieszczeń, terenu zabaw, przestrzega zasad wykonywania określonych czynności tylko za zgodą dorosłych.
Uczestniczenie w przedstawieniach i wcielanie się w role
Dziecko podejmuje proste zabawy tematyczne, uczestniczy w zabawach organizowanych w formie opowieści ruchowych, recytuje krótkie wierszyki i rymowanki, uczestniczy w występach artystycznych.
Śpiewanie piosenek i wykazywanie poczucia ruchu
Dziecko potrafi zaśpiewać łatwe 2-zwrotkowe piosenki, uczestniczy aktywnie w zabawach ruchowych ze śpiewem, wskazuje przedmioty, które wydają charakterystyczny dźwięk, rozpoznaje w zabawach różne elementy muzyki, reaguje na kilka prostych sygnałów dźwiękowych.
Umiejętności twórcze
Dziecko potrafi powiedzieć, co mu się podoba, spostrzega, wyodrębnia i nazywa elementy ilustracji, eksperymentuje w trakcie prac plastycznych, nazywa wykonane prace i opowiada o nich.
Umiejętności konstrukcyjne oraz wiedza o świecie techniki i zawodach
Dziecko buduje z klocków zamknięte kształty, tworzy „ulepianki” z różnych mas plastycznych, wie, jakie zawody wykonują pracownicy przedszkola, rozpoznaje niektóre środki lokomocji, umie określić, do czego służą niektóre urządzenia.
Rozpoznawanie zjawisk atmosferycznych w różnych porach roku
Dziecko nazywa typowe zjawiska atmosferyczne, posługuje się w wypowiedziach określeniami dotyczącymi pogody, rozumie konieczność ubierania się odpowiednio do pogody, potrafi nazwać aktualną porę roku.
Znajomość różnych środowisk przyrodniczych i świadomość konieczności ich szanowania
Dziecko dostrzega zmiany zachodzące w środowisku przyrodniczym związane z porami roku, nazywa zwierzęta hodowlane i domowe, nazywa poznane rośliny.
Orientacja przestrzenna oraz dostrzeganie powtarzalności układów i następstw czasu
Dziecko nazywa i wskazuje części ciała, rozumie pojęcia określające położenie przedmiotów w przestrzeni, porównuje wielkości (długi-krótki), dostrzega powtarzalność w szeregu przedmiotów i kontynuuje występujące w danym układzie regularności, posługuje się pojęciami czasu (teraz, najpierw, potem).
Umiejętność liczenia i rozpoznawania kształtów geometrycznych
Dziecko potrafi poprawnie policzyć minimum 3 przedmioty, próbuje określić liczebność bez liczenia (dużo, mało), potrafi wskazać przedmioty w kształcie koła i wyróżnić je spośród innych obiektów, tworzy kompozycje z różnych figur geometrycznych bez ich nazywania.
Percepcja wzrokowa i słuchowa
Dziecko dobiera 2 jednakowe obrazki, składa obrazek przedstawiający pojedyncze przedmioty pocięty na kilka części lub składa obrazek pocięty na 3 części, dostrzega 4 szczegóły różniące 2 obrazki, potrafi rozpoznać kształty, odpowiada na proste pytania dotyczące wysłuchanego utworu, próbuje nazywać czynności wykonywane przez postacie na ilustracji, rozpoznaje swój znaczek w szatni i łazience, zapamiętuje umowne gesty i proste znaki w zabawach prowadzonych przez nauczyciela.
Rozumienie związków rodzinnych i wiedza o kraju ojczystym
Dziecko potrafi podać imiona swoich rodziców i rodzeństwa, używa zwrotów oznaczających stopień pokrewieństwa, zna nazwę miejscowości, w której mieszka.
Oczywiście jest gro trzylatków, które posiadają te umiejętności już wcześniej – bo chodziły do żłobka, oglądają edukacyjne bajki, książeczki i czasopisma lub ich rodzice samodzielnie przygotowują dziecka do życia. Nie oznacza to jednak, że nauka jest mu niepotrzebna lub, że będzie nudna. Przedszkole to przede wszystkim relacje z rówieśnikami. Takie dziecko uczy się dodatkowo tolerancji oraz zrozumienia tego, że każdy jest inny, że nie każdy wie to samo i że nie każdemu te same umiejętności przychodzą z taką samą łatwością. Młody na przykład umie liczyć do 100. Zna nie tylko koło, ale również trójkąt, romb, kwadrat, prostokąt, stożek, walec i ośmiobok. Potrafi odróżnić airbusa od boeinga czy antonowa. Potrafi powiedzieć jak ma na imię, nazwisko, w jakim mieście i na jakiej ulicy mieszka. Potrafi podać również nr bloku i mieszkania. Ale wierzę, że ten rok, który jest przed nami wiele Mu da. Bo nauka jest ważna.
Wszystkim rodzicom trzylatków, które w tym roku rozpoczęły swoją przygodę z nauka życzę wytrwałości oraz wielu wspaniałych i wzruszających chwil, w których będziecie doceniać postępy jakie zrobiły Wasze maluchy. Zakres wiedzy i umiejętności jakie mają przyswoić nasze dzieci jest ogromny – ale nie bójcie się, wszystko odbywa się na zasadzie zabawy i dziecko nawet nie zdaje sobie sprawy, że się uczy.
Skleciła Kaśka K. (mama Tymka) na podstawie zeszytu „Obserwacje dziecka w I roku wychowania przedszkolnego – materiały dla dziecka trzyletniego” – E. Tokarska, J. Kopała.
