Alergia: czym jest alergia, jak ją stwierdzić. Kalendarz pylenia

Alergia – (greckie: allos – inny, ergos – reakcja) to nieprawidłowa reakcja organizmu na niegroźny zazwyczaj czynnik – inaczej uczulenie. Układ odpornościowy organizmu człowieka traktuje te niegroźne substancje jako elementy zagrażające, co wywołuje reakcję mającą na celu ich zneutralizowanie i wydalenie z organizmu. Procesy te mogą przybrać różnorodne formy objawowe – najczęściej są to: nieżyt nosa, zapalenie spojówek, skurcze oskrzeli, trudności w oddychaniu, wysypki i bąble skórne. W skrajnych przypadkach reakcją organizmu na alergen może być wstrząs anafilaktyczny i zgon.

Każdy człowiek podczas swojego życia przechodzi co najmniej raz reakcję alergiczną. Ich ilość co roku się zwiększa. Zwiększa się także ilość alergenów i obecnie znamy ich kilkadziesiąt tysięcy. Najczęściej człowieka uczulają: roztocza, pyłki roślin, sierść zwierząt, zarodniki grzybów pleśniowych, wełna i pierze. Choć najczęściej nie zagrażają życiu człowieka, jednak powodują obniżenie jego jakości. Nowoczesna medycyna jako leczenie stosuje immunoterapię (odczulanie) oraz leki zmniejszające dolegliwości reakcji alergicznych lub ich całkowite wyeliminowanie. Metodą najczęściej polecaną chorym (choć nie zawsze możliwą do realizacji) jest także usunięcie alergenu ze swojego otoczenia oraz jego unikanie na co dzień.

Rodzaje alergenów

Alergen - to najczęściej cząsteczka białka pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego albo inny związek chemiczny, wywołujący reakcję alergiczną. Alergeny możemy podzielić na wziewne (pochodzące z pyłków roślin, sierści zwierząt czy roztoczy kurzu domowego), pokarmowe (np. białko jaja kurzego, owoce, warzywa, ryby, owoce morza) i kontaktowe (np. metale, leki, barwniki). Alergeny można także podzielić na wywołujące objawy sezonowe i całoroczne.

Odczulanie, czyli immunoterapia: na czym polega

Odczulanie, czyli immunoterapia alergenowa jest teraz najskuteczniejszą metodą walki z alergią. To jedyny przyczynowy sposób leczenia alergii dostępny we współczesnej medycynie. Przeprowadza się ją przy pomocy tej samej substancji, która jest powodem alergii. Odczulanie ma na celu zwiększenie u chorego tolerancji na te alergeny, które wywołują objawy choroby alergicznej. Polega na podawaniu tych właśnie alergenów w coraz większych dawkach. Dzięki stopniowemu zwiększaniu dawki, a później regularnemu jej przyjmowaniu, organizm oswaja się z alergenem i przestaje traktować go jak wroga - mechanizm alergii zostaje wygaszony, objawy zmniejszają się, a czasem ustępują całkowicie. Immunoterapia trwa od 3 do nawet 5 lat. Decyzję o kwalifikacji pacjenta do odczulania podejmuje wyłącznie lekarz alergolog.

Kalendarz pylenia roślin

Warto przeprowadzić testy alergiczne późną jesienią by ustalić na co jesteśmy uczuleni i rozpocząć immunoterapię w sezonie jesienno-zimowym, nie czekać do wiosny, bo opóźni to proces leczenia znowu o rok.

• Trawy: kwiecień (koniec), maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień

• Brzoza: marzec, kwiecień, maj

• Bylica: lipiec, sierpień, wrzesień

• Leszczyna: styczeń, luty marzec

• Olcha: luty, marzec kwiecień (początek)

• Topola: marzec, kwiecień

• Dąb: kwiecień, maj

• Jesion: kwiecień

• Szczaw: maj, czerwiec, lipiec, sierpień

• Babka: maj, czerwiec, lipiec, sierpień

• Komosa: czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień

• Ambrozja: sierpień, wrzesień, październik

• Cladosporium: marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień

• Alternaria: kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik

 

Kwalifikacja pacjenta do odczulania

Do odczulania kwalifikuje pacjenta lekarz alergolog jeśli:

• choroba alergiczna objawia się: alergicznym katarem, alergicznym zapaleniem spojówek, astmą alergiczną, alergiczną reakcją na użądlenie owadów, uzasadnione jest leczenie w ten sposób atopowego zapalenia skóry

• wynik testów skórnych z danym alergenem jest dodatni i/lub potwierdzona została podwyższona wartość swoistych alergenowo przeciwciał IgE we krwi

• w wywiadzie z pacjentem został powiązany dodatni wynik testów z charakterystycznymi dla alergii objawami

• usuniecie alergenu z otoczenia chorego nie jest możliwe

• pacjent jest w 100% zdecydowany na leczenie

Kiedy immunoterapia nie jest możliwa?

Istnieje kilka ważnych względów w przypadku których immunoterapia nie jest możliwa jeśli:

• pacjent nie będzie mógł systematycznie poddawać się terapii doustnej lub podskórnej

• współwystępują choroby autoimmunologiczne i nowotworowe

• u pacjenta występują ciężkie niedobory immunologiczne

• zdiagnozowano astmę niekontrolowaną

• pacjentka jest w ciąży (nie rozpoczyna się odczulania, ale można kontynuować już rozpoczęte)

Czy odczulanie jest skuteczne?

Immunoterapia alergenowa jest jedyną skuteczną metodą leczenia alergii, która pozwala na kontrolowanie i zahamowanie rozwoju choroby alergicznej. Odczulanie zmniejsza wrażliwość układu odpornościowego na czynniki uczulające. Działa na przyczyny, a nie nie tylko łagodzi objawy. Immunoterapia polega na długofalowej modyfikacji układu odpornościowego prowadząc do tolerowania przez organizm czynników wywołujących chorobę alergiczną. Dzięki terapii ustępują dokuczliwe objawy alergii, pacjent w znacznym stopniu ogranicza lub rezygnuje ze stosowanych dotąd leków przeciwalergicznych, zapobiega się rozwojowi astmy oraz zmniejsza ryzyko kolejnych uczuleń. Najwyższa skuteczność immunoterapii obserwuje się w przypadku alergii na jad owadów, pyłki roślin i roztocza domowe, nieco mniejsza jeśli alergenami są pleśnie i zwierzęta. W wyniku immunoterapii pacjent może wieść, normalne, aktywne życie. Odczulanie jest tym skuteczniejsze im wcześniej zostało rozpoczęte (nawet już u dzieci powyżej 5ego roku życia).

Testy skórne, czy testy z krwi?

Istnieją dwie metody diagnostyczne: testy skórne i testy z krwi. Testy skórne sprawdzają się najlepiej przy badaniu alergii na alergeny powietrznopochodne, np. pyłki, roztocze, pleśnie. Testy skórne wykazują obecność przeciwciał IgE w skórze. Jednak o alergii możemy mówić dopiero w wtedy, kiedy pacjent, który dodatnio zareagował na testy, ma również objawy alergii, które pojawiają się zazwyczaj razem z alergenem. Jeśli test wykazał, że chory ma przeciwciała, ale nie ma on objawów uczulenia – nie musi się leczyć. Testy z krwi polegają na ocenie swoistych immunoglobulin IgE w surowicy krwi. Dzięki badaniu można określić wysokości stężenia w krwi pacjenta IgE – przeciwciał, które są specyficzne dla danego alergenu. Dopiero posiadając wyniki badań wiemy, które alergeny nas uczulają i możemy wraz z lekarzem podjąć decyzję o rodzaju leczenia.

Dwie metody odczulania. Którą wybrać?

Szczepionkę odczulającą można podawać pacjentowi na dwa sposoby:

• doustnie – metoda podjęzykowa – szczepionka w formie kropli lub tabletek podjęzykowych przyjmowana jest przez pacjenta codziennie, samodzielnie, w domu (jest metodą nowszą, wygodniejszą dla pacjenta)

• podskórnie – szczepionka w formie zastrzyków podawanych regularnie w gabinecie prowadzącego lekarza alergologa (metoda starsza, wiąże się z możliwością niepożądanej reakcji anafilaktycznej, dlatego pacjent po każdym zastrzyku musi pozostać pod kontrolą lekarza przez ok 30-40 minut).

Szczepionki podjęzykowe nie są Polsce refundowane, podskórne tak. Decyzja o rodzaju przyjmowanej szczepionki w dużej mierze zależy więc od pacjenta i jego możliwości finansowych.

Leczenie dzieli się na dwa etapy: wstępny – pacjent przyjmuje stopniowo coraz większe dawki alergenu, aż do dawki maksymalnej, dobrze tolerowanej przez pacjenta, oraz etap podtrzymujący trwający 3 - 5 lat, polegający na przyjmowaniu przez pacjenta dawki maksymalnej podczas etapu wstępnego, w regularnych odstępach, ustalonych przez lekarza.

Kiedy najlepiej przeprowadzać immunoterapię?

To zależy. W przypadku alergii sezonowej odczulanie najlepiej rozpocząć pomiędzy okresami pylenia czyli jesienią i zimą. W przypadku alergii całorocznej (pleśnie, roztocza, sierść zwierząt) ważne jest, by nie rozpoczynać leczenia w okresach największego nasilenia występowania konkretnego alergenu. W przypadku alergii na niektóre pyłki najlepiej jest ustalić jak najwcześniej, który konkretnie alergen nas uczula ponieważ niektóre drzewa zaczynają pylic pod koniec stycznia! Wcześniejsze rozpoczęcie leczenia przyniesie ulgę już wiosną.

CZYTAJ TEŻ:

>>> Kalendarz szczepień 2019 ZMIANY

>>> Najczęstsze objawy alergii u dzieci